Szacuje się, że w Polsce istnieje około 28-34 tysięcy gatunków owadów. Wiele z nich bardzo pozytywnie wpływa na ekosystem ogrodów, gdyż żywią się szkodliwymi dla roślin insektami. Inne zaś zapylają kwiaty, dzięki czemu powstają owoce. Posiadając własną działkę, warto nauczyć się rozróżniać obie grupy, gdyż nieumiejętnie likwidując szkodniki, można równocześnie zaszkodzić owadom, które są w ogrodzie pożyteczne. Poniżej przedstawiamy listę najpopularniejszych sprzymierzeńców każdego ogrodnika.
Owady zapylające
Na wstępie należy wspomnieć o owadach, dzięki którym można cieszyć się bogactwem owoców i kwitnących kwiatów. Około 80% roślin jest zapylanych przez owady, co wyraźnie wskazuje jak ważną rolę odgrywają w przyrodzie. Warto zacząć od znanych przez wszystkich pszczół (dzikich i miodnych). Mimo, że – niepokojone, potrafią boleśnie ukąsić, to ich znaczenie dla roślin kwitnących jest nie do przecenienia. Co więcej, pszczoły produkują wartościowy dla zdrowia człowieka miód, a także kit pszczeli oraz wosk. Warto otoczyć je szczególną opieką, gdyż ich masowe wymieranie, którego jesteśmy świadkami w ciągu ostatnich dekad, może się przyczynić do ogromnych strat w rolnictwie, a ostatecznie stanowić realne zagrożenie także dla środowiska naturalnego, w tym - funkcjonowania ludzi. Do pożytecznych owadów należą też trzmiele, których długi tułów ułatwia zapylenie kwiatów o dość długich kielichach. Trzeba także wspomnieć o pozytywnej działalności bzygów, które wyglądają podobnie do pszczół, os i trzmieli.
Owady drapieżne
Pożyteczna działalność owadów drapieżnych polega na tym, że, polują na insekty, szkodliwe dla ogrodowych roślin. Wśród nich istnieje wiele gatunków, od pospolitych biedronek i mrówek, po mniej popularne, takie jak np. osiec korówkowy.
1. Biedronki
Inaczej zwane bożymi krówkami, pomagają uporać się z bolączką niemal każdego ogrodnika: mszycami. Zjadają też przędziorki, które żywią się około setką gatunków roślin użytkowych. Biedronki zjadają też miodówki i traczniki. Dorosłe osobniki potrafią przetrwać zimę oraz rozmnażać się 2 do 4 razy w roku.
2. Mrówki
Te pracowite owady są w ogrodach bardzo pożyteczne, pod warunkiem, że nie jest ich zbyt dużo. Do ich głównych, przyjaznych ogrodnikowi zadań, należy roznoszenie nasion oraz likwidowanie ze ściółki odpadów organicznych. Niestety, działanie mrówek ma także swoje negatywne strony. Niszczą młode pędy roślin oraz kwiatowe pąki, gdyż w ten sposób chcą dostać się do nektaru.
3. Ważki
Znajdują się głównie przy zbiornikach wodnych, a więc są świetną pomocą dla osób, które posiadają w ogrodzie oczko wodne lub staw. Zjadają komary i muchy. Ich charakterystycznym elementem są dwie pary rozłożystych skrzydeł, duże oczy oraz długi odwłok.
4. Biegaczowate
Chrząszcze należące do rodziny owadów ułatwiają zwalczyć ślimaki, które podgryzają m.in. truskawki, maliny i marchewki. Zwykle polują nocą, zaś w dzień znajdują schronienie między kamieniami. Występują w różnych kolorach, a niektóre z nich, jak np. tęcznik liszkarz objęte są częściową ochroną.
5. Złotooki
Są maleńkimi, zielonymi owadami o delikatnych skrzydełkach. Ich pożywieniem są mszyce, wciornastki i wełnowce. Zimą zwykle ukrywają się pod korą drzew oraz na strychach. Jaja składają na podobnych do pajęczyny niciach, a więc zanim przystąpi się do spryskania danej rośliny środkiem owadobójczym, warto sprawdzić, czy w pobliżu nie ma charakterystycznej małej pajęczynki, na której siedzą brązowe owady z dużymi szczypcami (larwy złotooków).
6. Dobroczynki
Jak sama nazwa wskazuje, te maleńkie roztocza (nie są to owady) są niezwykle pomocne w ogrodzie. Mimo, że są niewidoczne dla oka (mierzą ok. 0.5 mm), to jednak ich pożyteczna działalność jest ogromna. Dziennie zjadają ogromne ilości przędziorków i szpecieli. Są najbardziej przydatne na drzewach owocowych i winoroślach.
7. Dziubałek gajowy
Dziubałki zwykle żyją na drzewach (obok kwiatów i owoców), choć można je także spotkać na pokrzywach. Podobnie jak biedronki i złotooki, żywią się mszycami, co jest bardzo pomocne dla ogrodników, ale niestety, potrafią też boleśnie kąsać. Owady te mierzą od 3-5 do 4-5 mm i posiadają trzykolorowe ubarwienie: brązowy tułów, czarną głowę i biały odwłok. Ich charakterystycznym elementem są długie czułki. Żyją w okresie od lipca do maja, a zimę spędzają pod korą drzew oraz wśród suchych liści.
8. Osiec korówkowy
Ten niezwykle maleńki owad (1,5-2 mm) przychodzi z pomocą dla sadowników. Pomaga likwidować bawełnicę korówkę, która żeruje na pigwach, gruszach i jabłoniach. Co ciekawe, ze względu na swoje dobroczynne właściwości osiec korówkowy został sprowadzony do Polski dopiero w 1923 r.
9. Skorki
Działanie skorków w ogrodzie można określić dwojako. Powszechnie znane jako „szczypawki”, zjadają mszyce i czerwce, co zdecydowanie świadczy o tym, że są to owady pożyteczne. Z drugiej jednak strony, mają negatywny wpływ na rośliny uprawne. Niszczą fasolę i buraki oraz ozdobne kwiaty, wygryzają blaszki liści, a nawet wyjadają miąższ z owoców.
Jak zwabić pożyteczne owady do ogrodu?
Aby pożyteczne owady skutecznie pomagały ogrodnikom w walce ze szkodnikami, należy wiedzieć jak o nie zadbać i w jaki sposób zachęcić, by zagościły na działce. Po pierwsze, należy unikać środków owadobójczych. Mimo, że zwalczają niemile widziane insekty, to jednak mogą też wyniszczyć te, które mają korzystny wpływ na rośliny. Jeżeli preparaty chemiczne są koniecznością, należy pamiętać o tym, by używać ich tuż po zmroku (kiedy owady zapylające kwiat już zakończyły swoją pracę) i nie stosować przed nadejściem ulewy. Deszcz sprawi, że substancje chemiczne spłyną na ziemię i zanieczyszczą glebę. Warto także posadzić różne rodzaje krzewów i kwiatów - im większa różnorodność roślin, tym więcej dobroczynnych owadów można zwabić. Dobrym pomysłem jest również… zarośnięty trawnik! Naturalnie występujące chwasty oraz dłuższa trawa są siedliskiem robaków użytecznych dla ogrodowych roślin. W ten sposób można nie tylko zaoszczędzić czas na mozolne koszenie, ale także przyczynić się do wzbogacenia naturalnego ekosystemu ogródka. Skutecznym i bardzo praktycznym sposobem są także domki dla owadów. Można je zakupić lub zrobić samodzielnie w bardzo prosty sposób. Wystarczy w tym celu postawić w ogrodzie drewnianą belkę i zrobić w niej kilka niewielkich otworów, które będą schronieniem dla pożytecznych owadów. Dobrym pomysłem jest także przygotowanie skrzynki z sianem i suchymi liśćmi. Pszczoły natomiast chętnie schronią się w drewnianych ulach, które można wypełnić suchymi, pustymi w środku łodygami.
Mimo, że owady nie przywołują zbyt pozytywnych skojarzeń, to jednak wiele z nich ułatwia dbanie o ogród oraz sprawia, że ogrodnicy mogą zredukować ilość szkodliwych środków chemicznych, stosowanych w procesie pielęgnacji roślin.