Według Komisji Faunistycznej Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego, w Polsce żyje obecnie 451 gatunków ptaków, spośród których 236 to gatunki ptaków lęgowych. Niektóre z nich, np. bociany, jaskółki, kukułki czy łabędzie odlatują na zimę do ciepłych krajów, jednak wiele gatunków to ptaki zimujące w Polsce.
Ptasie wędrówki – ptaki odlatujące na zimę
Ptasie wędrówki uznawane są za jedno z najbardziej fascynujących zjawisk w przyrodzie. Choć naukowcy od wieków próbują zrozumieć i wytłumaczyć ten fenomen, dotychczas nie został on w pełni opisany, a migracje niektórych gatunków wciąż owiane są tajemnicą.
Najważniejszym powodem, dla którego wiele gatunków ptaków wylatuje na okres zimowy do ciepłych krajów są sezonowe ograniczenia w dostępie do pożywienia, a latem do terenów lęgowych.
|
Czy wiesz, że… ptaki posiadają umiejętność odczytywania wahań temperatury i długości dnia, dzięki czemu wiedzą kiedy należy zacząć przygotowywać się do odlotu? Gdy zaobserwują pierwsze sygnały zwiastujące nadejście zimy, intensywnie poszukują pokarmu, a następnie najadają się na zapas, by mieć siły na czas długiej podróży do innego kraju lub na inny… kontynent. |
Wiele popularnych w Polsce gatunków ptaków, wylatuje na czas zimy do Afryki. Robią tak m.in.:
- jaskółki – dymówki, oknówki i brzegówki,
- bociany,
- orliki krzykliwe,
- cyranki,
- muchołówki – szara i żałobna.
Ptaki odlatujące na zimę zazwyczaj zaczynają swoją wędrówkę między wrześniem, a listopadem. Dużą rolę odrywają w tym aspekcie warunki atmosferyczne panujące w Polsce. Coraz częściej jednak spotkać możemy w naszym kraju ptaka, którego w teorii o tej porze roku nie powinno w Polsce być. Jest to zazwyczaj osłabiony osobnik. Jeśli takiego zauważymy, niezwłocznie poinformujmy o tym odpowiednie służby. Kilka lat temu została uruchomiona specjalna infolinia 801 BOCIAN - numer telefonu: 801 26 24 26, aktywna od poniedziałku do piątku w godz. 9-15. Należy na nią zadzwonić, aby pomóc takiemu ptakowi. Istnieje również mnóstwo ośrodków rehabilitacji zwierząt czy ptasich azylach, gdzie można zgłosić bociana który został na zimę. Dobrym pomysłem będzie również telefon do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, a nawet straży miejskiej lub gminnej. Wówczas taka ptaszyna ma szansę przeżyć. Bez interwencji człowieka z reguły skazana jest na śmierć.
Ptaki zimujące w Polsce
Niektóre gatunku ptaków, w zależności od regionu, odległości lasu czy łąk, można spotkać częściej lub rzadziej. Co ważne, z uwagi na małą liczebność, większość z nich to gatunki objęte ochroną, które szczególnie warto dokarmiać. Należy więc wiedzieć, co jedzą ptaki zimujące w Polsce, ponieważ błędy popełniane podczas karmienia mogą być przyczyną wielu problemów, a nawet śmierci poszczególnych okazów.
- Wróbel zwyczajny (domowy)
Wróble zwykle mieszkają tam, gdzie ludzie. Choć chętnie osiedlają się w mieście, najbardziej lubią tereny rolnicze, na których nie brakuje im pożywienia. Od 1995 roku, wróbel zwyczajny wpisany jest na listę gatunków objętych ścisłą ochroną (dane z 2015 roku potwierdzają, że ich liczba w Polsce znacznie spadła), dlatego warto je wspierać zimą i dokarmiać łuskanym słonecznikiem, prosem i drobną kaszą.
- Sikorka bogatka
Sikorka to jeden z najpopularniejszych gatunków ptaków, zimujących w Polsce. To właśnie ona często gości na plastrach słoniny, wywieszanych w karmnikach i na drzewach. Zimą, sikorki warto dokarmiać także kulami tłuszczowymi oraz ziarnami słonecznika i innych roślin oleistych.
Należy pamiętać również o tym, że przyczyną ptasich niedomagań może być niepozorny, a jednak szkodliwy kawałek tłustej wędzonki jak np. słony kawałek boczku lub szynki. Po ich zjedzeniu, sikorkom doskwiera pragnienie, którego nie potrafią zaspokoić śniegiem czy lodem.
Choć bogatki licznie występują na terenie całej Polski, objęte są ścisłą ochroną gatunkową. Zimą do przydomowych karmników mogą zawitać również inne gatunki sikorek – modraszki, czubatki, sikorki czarnogłowe czy sosnówki.
- Gil
Gil zwyczajny to kolejny gatunek ptaków zimujących w Polsce, objętych ścisłą ochroną. Niegdyś gniazdował jedynie w górach, ale zimą można je spotkać również w pobliżu miast, głównie wówczas gdy poszukują pożywienia. Co ciekawe, do Polski przylatują także osobniki z zimniejszych części Europy. Warto dokarmiać je ziarnami słonecznika, które dostarczają im dużo niezbędnego tłuszczu, a także rodzynkami.
- Dzięcioł duży
Dzięcioł duży to ptak zimujący w Polsce wielkości zbliżonej do drozda, objęty ścisłą ochroną gatunkową. Ma czarne zabarwienie grzbietu, wierzchu głowy, kupra oraz skrzydeł. Cechą charakterystyczną u samców jest czerwona plama z tyłu głowy, czerwona część podbrzusza oraz biały kołnierzyk i białe pasy na skrzydłach. Warto dokarmiać je ziarnami słonecznika lub kawałkami niesolonej słoniny, przy czym należy pamiętać o tym, aby nie wisiała dłużej niż 2 tygodnie.
- Jemiołuszka
Jemiołuszki to ptaki, występujące w Polsce przelotnie - jedynie w okresie zimy, ponieważ latem zamieszkują w lasach Skandynawii i Rosji. Jako gatunek z Północy, nie znają dobrze człowieka, w związku z czym nie są zbyt płochliwe. Jemiołuszki uwielbiają jarzębinę, głóg, dziką różę oraz kalinę. Chętnie jedzą jagody, porzeczki i winogrona. Co ciekawe, jako jeden z nielicznych gatunków ptaków, chętnie zjadają owoce jemioły, która jest pasożytem często spotykanym na wielu drzewach i owocuje jedynie zimą. Jemiołuszka to ptak zimujący w Polsce, który objęty jest ścisłą ochroną gatunkową.
- Kos
Kosy to czarne ptaki z charakterystycznym – pomarańczowym lub żółtym dziobem. Można je spotkać nie w samych karmnikach, lecz w bezpośrednim ich otoczeniu, gdyż żywią się głównie na ziemi. Choć kosy z reguły odbywają dalekie wędrówki w poszukiwaniu cieplejszego schronienia, populacje miejskie i ze stałym dostępem do pokarmu mogą pozostać na zimę w Polsce. Kosy można dokarmiać przekrojonymi kawałkami jabłek, moreli i owocami czarnego bzu, jarzębiny, porzeczek, jagód, aronii, a także rodzynkami i krojonymi daktylami. Unikać natomiast należy podawania suszonych owoców, które pęcznieją w tzw. wolu i w przypadku zjedzenia zbyt dużej ilości, mogą stanowić realne zagrożenie dla życia ptaków. Kosy objęte są ścisłą ochroną gatunkową.
Zimą, na terenie Polski można spotkać również łabędzie i kaczki – warto je dokarmiać drobno pokrojonymi warzywami i specjalnym granulatem, przeznaczonym dla ptaków wodnych. Można je również dokarmiać chlebem, ale wyłącznie świeżym i rozdrobnionym, który jest dla nich jedynie uzupełnieniem pokarmu.
|
Pamiętaj, że… karmienie ptaków wodnych wyłącznie pieczywem może prowadzić do chorób układu pokarmowego! |
W Polsce zimują również gołębie, sierpówki, kawki i gawrony – warto je dokarmiać grubą kaszą, pszenicą oraz czerstwym, białym pieczywem, pokrojonym w kostki o wielkości 1 cm.