Kompendium kompostowania. Kiedy założyć kompostownik i jaki wybrać?

Jak sama nazwa wskazuje, kompostownik to miejsce, w którym wytwarzany jest kompost, czyli całkowicie organiczny nawóz. Sam kompost jest produktem niemal idealnym, gdyż przy niewielkim nakładzie pracy praktycznie sam się „tworzy”, zawiera wszystkie składniki odżywcze niezbędne do wzrostu roślin oraz poprawia strukturę gleby w ogrodzie. A co najważniejsze, dla początkujących ogrodników nie ma niebezpieczeństwa nadużycia kompostu, co niestety jest powszechne w przypadku nawozów sztucznych.

Ogrodnicy często mówią, że kompostownik to serce każdego ogrodu. Trudno się z tym nie zgodzić. Przerabiając niepotrzebne już części roślin otrzymujemy cenne podłoże oraz jesteśmy EKO oraz – przynajmniej częściowo – stosujemy zasadę zero waste. Nic nie powinno się marnować. Wrzucając do kompostownika skoszoną trawę, skórki warzyw lub niewielkie kawałki starej tektury, tworzymy przydatne, bogate w składniki odżywcze podłoże do ściółkowania ogrodu lub sporządzania mieszanek do wysiewu nasion lub sadzenia roślin doniczkowych. Niektórzy do kompostownika wrzucają również gotowaną żywność, jednak nie jest to wskazane.

Jesień – najlepsza pora na założenie kompostownika

Przygodę z kompostownikiem najlepiej rozpocząć jesienią. Wtedy w ogrodzie jest najwięcej trawy, liści opadających z drzew, zwiędłych kwiatów oraz resztek korzeni i owoców. Ponadto, jesienne temperatury i wysoka wilgotność sprzyjają procesom rozkładu.

Wybór materiału, z którego będzie zbudowany nasz kompostownik nie jest najważniejszy. Może to być zarówno metalowa siatka owinięta wokół palików, skrzynia zbita z desek lub starych palet, pojemnik plastikowy, a nawet zwykła pryzma. Najważniejsze jest zapewnienie stałego dostępu powietrza do kompostu, cykliczne mieszanie oraz ochrona przed nadmiernym deszczem i słońcem.

Profesjonalne przewodniki zalecają, aby kompostowniki ogrodowe miały pojemność około litra na metr kwadratowy ogrodu i do półtora litra, jeśli trawnik jest duży. Jeśli sami budujemy drewnianą lub metalową konstrukcję, pamiętajmy, że optymalne wymiary kompostownika, to takie, które wynoszą nie więcej niż 150 cm szerokości i  120 cm wysokości, ponieważ tylko taki rozmiar umożliwia swobodny przepływ powietrza i zapobiega gniciu resztek roślinnych. Zaczynamy od wykopania odpowiedniego otworu o głębokości 20-30 cm. Wykopany dół wykładamy większymi, przyciętymi na wymiar gałęziami, które ułożone w różnych kierunkach będą stanowiły dno kompostownika i zapewniają możliwość odprowadzania nadmiaru wody. Następnie układamy warstwy materiału organicznego. Ostatnim etapem przygotowania jest przysypanie gałęzi ziemią, torfem lub inną warstwą absorbującą minerały z powstającego kompostu.

Jakie kompostowniki są najlepsze?

Oczywiście, wybierając kompostownik możemy kierować się estetyką – i pod tym względem, mamy w czym przebierać – bez problemu znajdziemy taki idealne pasujący do naszego ogrodu :)

Tak naprawdę jednak ważniejsze są względy biologiczno-praktyczne Innymi słowy patrzymy nie na materiał kompostownika, tylko na to, co do niego wrzucimy.

Najszybciej będą 'pracowały' kompostowniki o jak najbardziej różnorodnej zawartości, którą co kilka miesięcy dokładnie wymieszamy. Bądźmy szczerzy do bólu - bez mieszania i przewietrzania kompost szybko utraci swoją wysoką temperaturę (która sprzyja procesom rozkładu) i na żyzną ziemię ogrodową poczekamy dłużej niż rok. Tego nie zmieni nawet najlepszy pojemnik do kompostowania, ani gotowy preparat do kompostu.   

Jakie czynniki przyspieszą kompostowanie?

Aby przyspieszyć procesy rozkładowe i skrócić czas potrzebny na uzyskanie pełnowartościowego kompostu, możemy wprowadzić do pryzmy preparaty biodynamiczne, sporządzone z ziół takich jak: krwawnik pospolity, rumianek pospolity, pokrzywa, mniszek lekarski. Dobrym pomysłem będzie również wrzucanie do kompostu liści żywokostu lekarskiego lub też podlewanie kompostu gnojówką z żywokostu. Osoby bardziej wymagające dla poprawienia właściwości pryzmy i przyśpieszenia jej rozkładu mogą zastosować specjalne biopreparaty do kompostowania.

Czy kompost musi być przykryty?

Powyższe pytanie to dylemat wielu ogrodników. Nas to nie dziwi – tak naprawdę przykrywanie kompostownika to kwestia indywidualna, choćby dlatego, że resztki kuchenne nie wyglądają estetycznie. Pokrywą łatwo je zamaskujemy. Oczywiście pokrywa nie musi być „sztuczna”. Kompost możemy przykrywać liśćmi, słomą, trocinami, zrębkami.

Z bardziej „pożytecznych” zalet przykrywania kompostu warto wymienić:

• ochronę przed opadami – nadmiar wody powoduje, że proces kompostowania przebiega nieprawidłowo. Pamiętajmy, że pokrywy na kompostownik nie powinny być szczelne. Mają tylko zabezpieczyć przed zalewaniem kompostownika dużą ilością wody. Chodzi o dobry dopływ tlenu – dzięki temu z kompostownika nie wydziela się przykry zapach, a cały proces powstania kompostu przebiega szybciej;
• ochronę przed wysuszeniem – pokrywa chroni kompost przed przesuszeniem. Dzięki pokrywie w czasie suszy nie trzeba kompostownika podlewać.