Wakacje to nie tylko najlepsza pora na doładowanie baterii i złapanie promieni słońca. To idealny czas na zajadanie się świeżymi owocami i warzywami, pod których ciężarem uginają się stragany. Co prawda obecnie większość owoców dostępna jest przez cały rok, jednak w sezonie są najlepsze. Poza tym, nic nie zastąpi smaku naszej rodzimej truskawki czy dziko rosnącej poziomki ;) Co zrobić, żeby ulubione smaki zostały z nami dłużej niż te kilka wakacyjnych tygodni? Przygotować domowe przetwory owocowe i warzywne!
Moda na domowe przetwory owocowe
Dawniej niemal w każdym domu była spiżarnia pełna smakołyków na zimę. Wiele osób zapewne pamięta półki uginające się od konfitur, marmolad, kompotów, warzyw kiszonych i marynowanych. I te słowa mamy: „Zostaw! To na zimę!”. Takie przetwory faktycznie były niezastąpione zimą, kiedy to otrzymanie owoców i warzywach w ich naturalnej postaci było praktycznie niemożliwe.
Dziś nie musimy się już tym martwić, bo wszystkie te produkty dostępne są przez cały rok, a półki sklepowe wypełnione są dżemami, syropami owocowymi czy piklami.
Mimo tego, w ostatnich latach, wraz z trendem rolnictwa ekologicznego, domowe przetwory owocowe i warzywa zyskują na popularności. Nas to nie dziwi. Przecież przetwory najlepszych firm nie zastąpią smaku prawdziwego, domowego wyrobu, który przygotowaliśmy zarówno z owoców i warzyw z własnego ogródka, jak i z produktów kupionych na targu.
Wybierając owoce lub warzywa na przetwory, upewnijmy się, że są świeże, w dobrym stanie. Możemy też poinformować sprzedawcę o ich zastosowaniu i poprosić o produkty o określonym stopniu dojrzałości. Kupując owoce i warzywa na przetwory, zwróćmy uwagę na ich sezonowość (wybierajmy te, na które właśnie jest pora). Po pierwsze, to gwarancja lepszego smaku i jakości produktów, po drugie – spore oszczędności (w sezonie będą tańsze).
|
Wybierając owoce i warzywa na przetwory zwróćmy uwagę na to, aby były dojrzałe, ale nieprzejrzałe, świeże i bez przebarwień. Ważne jest również, aby nie były zbierane po deszczu, czy upalnej pogodzie – wtedy nie nadają się do przetwórstwa. |
Kalendarz przetworów domowych – kiedy robić weki?
Kalendarz przetworów domowych wskaże nam, że weki najlepiej przygotowywać podczas dojrzewania owoców i warzyw, czyli zwykle od czerwca do października. W sezonie produkty na przetwory są najzdrowsze i mają największą wartość odżywczą. Oczywiście wiele zależy od pogody w danym roku – zawsze sezon może się skrócić, opóźnić lub wydłużyć. Obserwujmy, co pojawia się na targach i te produkty kupujmy. A jeśli mamy znajomego rolnika, dostawcę i możemy pozwolić sobie na zakup lokalnej i ekologicznej żywności, to dodatkowo mamy pewność, że przetworzona żywność będzie zdrowa.
Poniżej prezentujemy wekowe porady, znajdziecie w nich odpowiedź na nagłówkowe pytanie. Mamy nadzieję, że lubicie wskazówki w tabelach, bo taki jest nasz kalendarz przetworów domowych :)
|
MAJ Jeśli wiosna nie nadejdzie zbyt późno (niekiedy w połowie kwietnia leży jeszcze śnieg), w maju możemy już skosztować pierwszych świeżych warzyw i owoców i oczywiście pasteryzować je na różne sposoby. Ten miesiąc to najlepszy czas na przygotowanie przysmaków z: dzikiej róży, szparagów, rabarbaru, mniszka lekarskiego (potocznie zwanego mleczkiem) i młodego szczawiu pospolitego. |
|
CZERWIEC W czerwcu bezapelacyjnie królują truskawki. Niestety, ponieważ sezon na nie jest dość krótki, warto zachować ich smak na różne sposoby. Oprócz tych pysznych owoców w czerwcu swoje „5 minut” mają rzodkiewki. Ponadto, jeśli aura jest sprzyjająca (ciepło i słonecznie) to możemy przygotowywać przetwory z: czereśni, kurek, poziomek, kopru i szpinaku. Dobrym pomysłem będzie też zrobienie nalewek i syropów z orzechów. |
|
LIPIEC W lipcu najlepiej zabrać się za przygotowywanie przetworów z: jagody, jeżyny, porzeczki, agrestu, wiśni, brzoskwini i moreli. Są też jeszcze truskawki, maliny i czereśnie. Oczywiście oprócz owoców w przetwórstwie dominują ogórki. Pojawiają się pierwsze pomidory. Na zawekowanie gotowe są również kalarepa, szparagi, bakłażan i cukinia, a w kolejce do marynowania powoli ustawiają się kurki. |
|
SIERPIEŃ W sierpniu coraz częściej pojawiają się grzyby, sezon ogórkowy nadal trwa. Pod koniec miesiąca każdy, kto nie chce powiedzieć pomidorom „do zobaczenia w przyszłym roku”, powinien postawić na pomidorowe przetwory. Jeśli chodzi o inne sierpniowe przysmaki, to spotkamy głównie śliwki, mirabelki, pierwsze jabłka i gruszki, wiśnie i maliny. W tym czasie zbiera się również owoce czarnego bzu. Ponadto, o wekowanie aż proszą się patisony, cukinie i kabaczki. |
|
WRZESIEŃ Koniec szczytowego sezonu letniego nie oznacza końca robienia przetworów. Wrzesień to najlepszy czas dla grzybiarzy, którzy uwielbiają wędrować po lasach w poszukiwaniu kapeluszy pięknych okazów. To także odpowiedni czas na marynowanie – nawet papryka się do tego nadaje. We wrześniu wkraczamy również w sezon śliwek, gruszek, jabłek i winogron. Jest też jarzębina, która jest idealna nie tylko na korale ;). Na miłośników warzyw czekają cukinia i kabaczek. Oprócz weków możemy rozpocząć produkcję… wina! |
|
PAŹDZIERNIK Początek jesieni to czas na przyrządzanie kolejnych domowych konfitur. Szczególnie polecane są w tym czasie dynia, jabłko, gruszka i aronia. W lesie jest dużo grzybów, więc możemy je z powodzeniem zbierać. Do kiszonek dołącza kapusta i brukselka. |
|
LISTOPAD Listopad to ostatni czas na przetwory z dyni. Nadal możemy kisić kapustę i różne sałatki, w tym te z marchewką, pietruszką i selerem. W listopadzie polecamy również przetwory z buraków. |
|
GRUDZIEŃ Grudzień to oczywiście czas przygotowań do Świąt. Gdybyśmy jednak mieli wolną chwilę, to w tym miesiącu warto również pobawić się w winiarza – pomocne okazać się mogą nasze gotowe przepisy na wino, zamieszone na przykład w artykule „Jak zrobić domowe wino?”. Osoby, które lubią nowości i nie boją się poeksperymentować, mogą przygotować konfitury z różnych egzotycznych owoców. Grudzień to także idealny czas na błyskawiczne cytryny w syropie imbirowym. Gorąca herbata z takim dodatkiem bardzo dobrze rozgrzewa nawet w najzimniejsze dni! |
Domowe przetwory, a ceny owoców i warzyw 2022
Opłacalność wytwarzania własnych przetworów należy rozpatrywać przynajmniej z dwóch perspektyw: czysto ekonomicznej i zdrowotno-mentalnej. Idealne przetwory od początku do końca wykonujemy z najwyższej jakości produktów i półproduktów. Kiedy sami kupujemy owoce, na przykład truskawki, nie zawsze możemy określić ich odmianę lub pochodzenie, chyba że zaopatrujemy się u zaufanego dostawcy. Możemy jednak sensorycznie określić, czy owoc jest przyjemny, a przede wszystkim, czy nam odpowiada.
Inaczej też przebiega domowe przetwórstwo, które nie ma nic wspólnego z produkcją masową. Do domowego przetworu nikt nie włoży przecież spleśniałego owocu. Mało tego – raczej będziemy dopieszczać swój dżem, chodzić koło niego, bo tę konfiturę będzie konsumować cala rodzina. Domowe przetwory z sercem – nie jest więc pustym sloganem, ale istotnym składnikiem takich wyrobów. W przemysłowych przetworach natomiast zamiast miłości możemy znaleźć inne i to niezbyt zdrowe dodatki…
A jak wygląda przygotowywanie domowych przetworów od strony ekonomicznej? Na własną konfiturę składają się nie tylko same owoce, cukier czy woda, lecz także poświęcony czas i włożony trud (co możemy przeliczyć na roboczogodzinę). Do tego doliczmy energię, którą zużyjemy na przygotowanie słoików i ich pasteryzację. Wszystko to przy obecnych cenach znacznie podnosi koszt domowego przetworu – przemysłowego zresztą też.
Czy opłaca się robić przetwory?
Naszym zdaniem, warto robić własne domowe przetwory owocowe i warzywne. Oprócz tego, że wiemy z jakich składników, i w jaki sposób zostały przygotowane, podtrzymujemy tradycję domowych przetworów, w czasie których często wzmacniamy więzi międzypokoleniowe. Wracamy przecież z rozrzewnieniem do smaków dzieciństwa i chwil, gdy nasze babcie i mamy, którym często towarzyszyliśmy w kuchni, uprawiały „kulinarne czary-mary”.
Domowe przetwory warto robić przede wszystkim ze względu na ich skład. Wykonując weki samodzielnie znamy zawartość słoików i mamy wpływ na to, jakiej jakości wybierzemy owoce czy warzywa. Decydujemy się na dojrzałe, świeże i najwyższej jakości plony – dzięki czemu nasze przetwory smakują zdecydowanie inaczej niż te sklepowe. Dodatkowo rezygnujemy z wszelkich ulepszaczy w postaci barwników, aromatów i konserwantów, które niekorzystnie wpływają na walory odżywcze przetworów.
Warto zaznaczyć także, że podczas obróbki, zawartość witamin w owocach i warzywach – w zwłaszcza tych wrażliwszych na działanie temperatury – zmniejsza się, jednocześnie nadal jest ona i tak znacznie wyższa niż w przypadku warzyw i owoców wykorzystywanych do zrobienia przetworów leżących na półkach sklepowych.
Domowe przetwórstwo to także zdecydowana oszczędność, zwłaszcza dla działkowca. Z resztą jeśli nawet nie posiadamy własnego ogródka i musimy zakupić owoce i warzywa to w ogólnym rozrachunku własne przetwory zawsze będą kosztować mniej.
Co ciekawe, coraz częściej można się spotkać ze stwierdzeniem, że domowe przetwory to także doskonały przykład kuchni zero waste.
Domowe przetwory pozwalają utrzymać smaki lata przez cały rok, podtrzymać tradycję oraz sporo zaoszczędzać... i wcale nie są trudne. Potrzeba tylko trochę czasu i cierpliwości. Wszelki trud i wysiłek włożony do przygotowania przetworów rekompensuje nam ich smak – zwłaszcza zimą… Nie ma to jak, podczas nieprzyjemnego grudniowego dnia, móc sięgnąć po słoiczek domowego soku malinowego i dodać go do herbaty lub upiec ciasto z konfiturą.
I na koniec znana i trafna sentencja:
Pyszne, bo domowe!