Kalendarz przetworów domowych

Wakacje to nie tylko najlepsza pora na doładowanie baterii i złapanie promieni słońca. To idealny czas na zajadanie się świeżymi owocami i warzywami, pod których ciężarem uginają się stragany. Co prawda obecnie większość owoców dostępna jest przez cały rok, jednak w sezonie są najlepsze. Poza tym, nic nie zastąpi smaku naszej rodzimej truskawki czy dziko rosnącej poziomki ;) Co zrobić, żeby ulubione smaki zostały z nami dłużej niż te kilka wakacyjnych tygodni? Przygotować domowe przetwory owocowe i warzywne!

Moda na domowe przetwory owocowe

Dawniej niemal w każdym domu była spiżarnia pełna smakołyków na zimę. Wiele osób zapewne pamięta półki uginające się od konfitur, marmolad, kompotów, warzyw kiszonych i marynowanych. I te słowa mamy: „Zostaw! To na zimę!”.  Takie przetwory faktycznie były  niezastąpione zimą, kiedy to otrzymanie owoców i warzywach w ich naturalnej postaci było praktycznie niemożliwe.

Dziś nie musimy się już tym martwić, bo wszystkie te produkty dostępne są przez cały rok, a półki sklepowe wypełnione są dżemami, syropami owocowymi czy piklami.

Mimo tego, w ostatnich latach, wraz z trendem rolnictwa ekologicznego, domowe przetwory owocowe i warzywa zyskują na ​​popularności. Nas to nie dziwi. Przecież przetwory najlepszych firm nie zastąpią smaku prawdziwego, domowego wyrobu, który przygotowaliśmy zarówno z owoców i warzyw z własnego ogródka, jak i z produktów  kupionych na targu.

Wybierając owoce lub warzywa na przetwory, upewnijmy się, że są świeże, w dobrym stanie. Możemy też poinformować sprzedawcę o ich zastosowaniu i poprosić o produkty o określonym stopniu dojrzałości. Kupując owoce i warzywa na przetwory, zwróćmy uwagę na ich sezonowość (wybierajmy te, na które właśnie jest pora). Po pierwsze, to gwarancja lepszego smaku i jakości produktów, po drugie – spore oszczędności (w sezonie będą tańsze).

 

Wybierając owoce i warzywa na przetwory zwróćmy uwagę na to, aby były dojrzałe, ale nieprzejrzałe, świeże i bez przebarwień. Ważne jest również, aby nie były zbierane po deszczu, czy upalnej pogodzie – wtedy nie nadają się do przetwórstwa.

Kalendarz przetworów domowych – kiedy robić weki?

Kalendarz przetworów domowych wskaże nam, że weki najlepiej przygotowywać podczas dojrzewania owoców i warzyw, czyli zwykle od czerwca do października. W sezonie produkty na przetwory są najzdrowsze i mają największą wartość odżywczą. Oczywiście wiele zależy od pogody w danym roku – zawsze sezon może się skrócić, opóźnić lub wydłużyć. Obserwujmy, co pojawia się na targach i te produkty kupujmy. A jeśli  mamy znajomego rolnika, dostawcę i możemy pozwolić sobie  na zakup lokalnej i ekologicznej żywności, to dodatkowo mamy pewność, że przetworzona żywność będzie zdrowa.

Poniżej prezentujemy wekowe porady, znajdziecie w nich odpowiedź na nagłówkowe pytanie. Mamy nadzieję, że lubicie wskazówki w tabelach, bo taki jest nasz kalendarz przetworów domowych :) 

 

PRZETWORY DOMOWE W MAJU Jeśli wiosna nie nadejdzie zbyt późno (niekiedy w połowie kwietnia leży jeszcze śnieg), w maju możemy już skosztować pierwszych świeżych warzyw i owoców i oczywiście pasteryzować je na różne sposoby. Ten miesiąc to najlepszy czas na przygotowanie przysmaków z: dzikiej róży, szparagów, rabarbaru, mniszka lekarskiego (potocznie zwanego mleczkiem) i młodego szczawiu pospolitego.

 

PRZETWORY DOMOWE W CZERWCU W czerwcu bezapelacyjnie królują truskawki. Niestety, ponieważ sezon na nie jest dość krótki, warto zachować ich smak na różne sposoby. Oprócz tych pysznych owoców w czerwcu swoje „5 minut” mają rzodkiewki. Ponadto, jeśli aura jest sprzyjająca (ciepło i słonecznie) to możemy przygotowywać przetwory z: czereśni, kurek, poziomek, kopru i szpinaku. Dobrym pomysłem będzie też zrobienie nalewek i syropów z orzechów.

 

PRZETWORY DOMOWE W LIPCU W lipcu najlepiej zabrać się za przygotowywanie przetworów z: jagody, jeżyny, porzeczki, agrestu, wiśni, brzoskwini i moreli. Są też jeszcze truskawki, maliny i czereśnie. Oczywiście oprócz owoców w przetwórstwie dominują ogórki. Pojawiają się pierwsze pomidory. Na zawekowanie gotowe są również kalarepa, szparagi, bakłażan i cukinia, a w kolejce do marynowania powoli ustawiają się kurki.

 

PRZETWORY DOMOWE W SIERPNIU W sierpniu coraz częściej pojawiają się grzyby, sezon ogórkowy nadal trwa. Pod koniec miesiąca każdy, kto nie chce powiedzieć pomidorom „do zobaczenia w przyszłym roku”, powinien postawić na pomidorowe przetwory. Jeśli chodzi o inne sierpniowe przysmaki, to spotkamy głównie śliwki, mirabelki, pierwsze jabłka i gruszki, wiśnie i maliny. W tym czasie zbiera się również owoce czarnego bzu. Ponadto, o wekowanie aż proszą się patisony, cukinie i kabaczki.

 

PRZETWORY DOMOWE WE WRZEŚNIU Koniec szczytowego sezonu letniego nie oznacza końca robienia przetworów. Wrzesień to najlepszy czas dla grzybiarzy, którzy uwielbiają wędrować po lasach w poszukiwaniu kapeluszy pięknych okazów. To także odpowiedni czas na marynowanie – nawet papryka się do tego nadaje. We wrześniu wkraczamy również w sezon śliwek, gruszek, jabłek i winogron. Jest też jarzębina, która jest idealna nie tylko na korale ;). Na miłośników warzyw czekają cukinia i kabaczek. Oprócz weków możemy rozpocząć produkcję… wina!

 

PRZETWORY DOMOWE W PAŹDZIERNIKU Początek jesieni to czas na przyrządzanie kolejnych domowych konfitur. Szczególnie polecane są w tym czasie dynia, jabłko, gruszka i aronia. W lesie jest dużo grzybów, więc możemy je z powodzeniem zbierać. Do kiszonek dołącza kapusta i brukselka.

 

PRZETWORY DOMOWE W LISTOPADZIE Listopad to ostatni czas na przetwory z dyni. Nadal możemy kisić kapustę i różne sałatki, w tym te z marchewką, pietruszką i selerem. W listopadzie polecamy również przetwory z buraków.

 

PRZETWORY DOMOWE W GRUDNIU Grudzień to oczywiście czas przygotowań do Świąt. Gdybyśmy jednak mieli wolną chwilę, to w tym miesiącu warto również pobawić się w winiarza – pomocne okazać się mogą nasze gotowe przepisy na wino, zamieszone na przykład w artykule „Jak zrobić domowe wino?”. Osoby, które lubią nowości i nie boją się poeksperymentować, mogą przygotować konfitury z różnych egzotycznych owoców. Grudzień to także idealny czas na błyskawiczne cytryny w syropie imbirowym. Gorąca herbata z takim dodatkiem bardzo dobrze rozgrzewa nawet w najzimniejsze dni!

Domowe przetwory, a ceny owoców i warzyw 2024

Opłacalność wytwarzania własnych przetworów należy rozpatrywać przynajmniej z dwóch perspektyw: czysto ekonomicznej i zdrowotno-mentalnej. Idealne przetwory od początku do końca wykonujemy z najwyższej jakości produktów i półproduktów. Kiedy sami kupujemy owoce, na przykład truskawki, nie zawsze możemy określić ich odmianę lub pochodzenie, chyba że zaopatrujemy się u zaufanego dostawcy. Możemy jednak sensorycznie określić, czy owoc jest przyjemny, a przede wszystkim, czy nam odpowiada.

Inaczej też przebiega domowe przetwórstwo, które nie ma nic wspólnego z produkcją masową. Do domowego przetworu nikt nie włoży przecież spleśniałego owocu. Mało tego – raczej będziemy dopieszczać swój dżem, chodzić koło niego, bo tę konfiturę będzie konsumować cala rodzina. Domowe przetwory z sercem – nie jest więc pustym sloganem, ale istotnym składnikiem takich wyrobów. W przemysłowych przetworach natomiast zamiast miłości możemy znaleźć inne i to niezbyt zdrowe dodatki…

A jak wygląda przygotowywanie domowych przetworów od strony ekonomicznej? Na własną konfiturę składają się nie tylko same owoce, cukier czy woda, lecz także poświęcony czas i włożony trud (co możemy przeliczyć na roboczogodzinę). Do tego doliczmy energię, którą zużyjemy na przygotowanie słoików i ich pasteryzację. Wszystko to przy obecnych cenach znacznie podnosi koszt domowego przetworu – przemysłowego zresztą też.

Czy opłaca się robić przetwory?

Naszym zdaniem, warto robić własne domowe przetwory owocowe i warzywne. Oprócz tego, że wiemy z jakich składników, i w jaki sposób zostały przygotowane, podtrzymujemy tradycję domowych przetworów, w czasie których często wzmacniamy więzi międzypokoleniowe. Wracamy przecież z rozrzewnieniem do smaków dzieciństwa i chwil, gdy nasze babcie i mamy, którym często towarzyszyliśmy w kuchni, uprawiały „kulinarne czary-mary”.

Domowe przetwory warto robić przede wszystkim ze względu na ich skład. Wykonując weki samodzielnie znamy zawartość słoików i mamy wpływ na to, jakiej jakości wybierzemy owoce czy warzywa. Decydujemy się na dojrzałe, świeże i najwyższej jakości plony – dzięki czemu nasze przetwory smakują zdecydowanie inaczej niż te sklepowe. Dodatkowo rezygnujemy z wszelkich ulepszaczy w postaci barwników, aromatów i konserwantów, które niekorzystnie wpływają na walory odżywcze przetworów.

Warto zaznaczyć także, że podczas obróbki, zawartość witamin w owocach i warzywach – w zwłaszcza tych wrażliwszych na działanie temperatury – zmniejsza się, jednocześnie nadal jest ona i tak znacznie wyższa niż w przypadku warzyw i owoców wykorzystywanych do zrobienia przetworów leżących na półkach sklepowych.

Domowe przetwórstwo to także zdecydowana oszczędność, zwłaszcza dla działkowca. Z resztą jeśli nawet nie posiadamy własnego ogródka i musimy zakupić owoce i warzywa to w ogólnym rozrachunku własne przetwory zawsze będą kosztować mniej.

Co ciekawe, coraz częściej można się spotkać ze stwierdzeniem, że domowe przetwory to także doskonały przykład kuchni zero waste.

 

---

Domowe przetwory pozwalają utrzymać smaki lata przez cały rok, podtrzymać tradycję oraz sporo zaoszczędzać... i wcale nie są trudne. Potrzeba tylko trochę czasu i cierpliwości.  Wszelki trud i wysiłek włożony do przygotowania przetworów rekompensuje nam ich smak – zwłaszcza zimą… Nie ma to jak, podczas nieprzyjemnego grudniowego dnia, móc sięgnąć po słoiczek domowego soku malinowego i dodać go do herbaty lub upiec ciasto z konfiturą.

I na koniec znana i trafna sentencja: